Beer and health
Moderate Consumption as Part of a Healthy Lifestyle
Please select a language :
Bier & gezondheid
Bier En Andere Gezondheidseffecten
Voor sommige aandoeningen, zoals kanker en hart- en vaatziekten, is het verband met het drinken van bier al vrij duidelijk. Maar bier kan ook invloed hebben op het immuunsysteem, de conditie van botten, gewrichten en nieren, op galstenen, het welzijn en de kwaliteit van leven, hoewel er meer onderzoek nodig is om goed onderbouwde conclusies te kunnen trekken.
Kernboodschapen
- Behalve een positief effect van matige bierconsumptie op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en dementie, kunnen er andere gezondheidseffecten zijn, maar daar is nog maar weinig onderzoek naar gedaan.
- Matige alcoholconsumptie en gezonde botten lijken positief samen te hangen, maar de gunstige effecten van sommige componenten van bier (zoals silicium) moeten verder worden onderzocht.
- Sommige onderzoeken laten zien dat matige alcoholconsumptie kan beschermen tegen reumatoïde artritis, maar de resultaten zijn niet eenduidig en er is ook geen mechanisme gevonden dat het beschermende effect zou kunnen verklaren.
- Alcoholconsumptie kan het risico op jicht verhogen, maar hoe dat komt is niet bekend, ook niet of de soort drank daarbij een verschil maakt.
- Matige alcoholconsumptie heeft geen invloed op het functioneren van de nieren.
- Naar het beschermende effect op nier- en galstenen en de gunstige invloed op het immuunsysteem is nog maar beperkt onderzoek gedaan. Ook is niet duidelijk wat de optimale hoeveelheid bier zou zijn.
- Welzijn en de kwaliteit van leven lijken toe te nemen bij een matige bierconsumptie, maar dit verband moet nog verder worden onderzocht.
Het immuunsysteem
Alcohol in kleine en matige hoeveelheden kan een positieve invloed hebben op het immuunsysteem. Sommige onderzoeken laten zien dat alcoholconsumptie van 10–40 g per dag het risico op een verkoudheid kan verminderen.167 Andere onderzoeken zagen een afname in ontstekingen en een betere respons op vaccinaties.258 Behalve de alcohol, kunnen ook de andere componenten van bier, zoals polyfenolen, het immuunsysteem beïnvloeden.23 Er is echter maar zeer beperkt onderzoek gedaan op dit gebied. Meer onderzoek is nodig om te bepalen welke effecten door de alcohol en welke door de niet-alcoholische stoffen in bier worden veroorzaakt.
Botgezondheid
Lichte tot matige alcoholconsumptie (en vooral bier), kan het risico op osteoporose verlagen door een toename van de botdichtheid.
Osteoporose
Osteoporose is een aandoening die broze botten veroorzaakt, met een hogere kans op botbreuken. Eén op de drie Europese vrouwen en één op de vijf mannen van 50 jaar en ouder hebben botbreuken door osteoporose. Naast geslacht zijn een lage BMI (<18,5 kg/m2), hogere leeftijd, een gebrek aan beweging, eerdere botbreuken en roken risicofactoren voor osteoperose.259
- Alcohol en de botten
Een hoge botdichtheid (gemeten als bone mineral density; BMD) is een aanwijzing voor sterke botten. Experimentele studies laten zien dat de BMD van de heupen van mannen toeneemt met 3,4–4,5% bij een alcoholinname van ongeveer 10–30 g alcohol per dag. Dezelfde hoeveelheid alcohol verhoogt de BMD van heupen en ruggengraat in postmenopauzale vrouwen met 5,0–8,3%.260 De BMD van premenopauzale vrouwen daarentegen, kan dalen bij een alcoholconsumptie van meer dan 5 g per dag. Dit komt door verschillende hormoonspiegels voor en na de overgang.28,261 Er is nog geen onderzoek gedaan naar het effect van alcoholconsumptie in mensen die al osteoporose hebben.262
- Mechanismen
Er is maar beperkt onderzoek gedaan naar hoe lichte tot matige alcoholconsumptie de BMD beïnvloedt. Een onderzoek suggereert dat 1–30 g alcohol per dag het botonderhoud beïnvloedt door dalende niveaus van osteocalcine in het bloed. Hieruit blijkt dat alcohol het omzetten van bot kan afremmen wat resulteert in minder botverlies. Osteocalcine is een proteïne dat de activiteit van osteoblasten (cellen die zorgen voor de botopbouw) ondersteunt, maar we weten niet hoeveel impact dit mechanisme heeft.261,262 Het omgekeerde is echter het geval bij meer dan 30 g alcohol per dag. Een toename van cellen die voor botafbraak zorgen (osteoclasten) verhoogt oxidatieve stress, verhoogt de hoeveelheid vet bij het beenmerg en verlaagt de calorieopname. Hierdoor krijgt het lichaam een andere samenstelling met minder lichaamsvet en spierweefsel. Al deze processen lijken verband te houden met een lage BMD en verhogen het risico op osteoporose.261
- Bier en de botten
De weinige onderzoeken die er zijn op dit gebied, suggereren dat met name het drinken van bier goed kan zijn voor de gezondheid van de botten. Een populatiestudie liet een toename van de BMD zien voor mannen en postmenopauzale vrouwen die twee glazen bier (ongeveer 700 ml) per dag dronken, waarbij de onderzoekers zowel naar de alcohol als naar het silicium in bier wezen.260 De rol van silicium kwam ook naar voren in een andere populatiestudie die het effect van matig bier drinken vergeleek met het drinken van niet-alcoholische dranken. Na correctie van de resultaten voor siliciuminname uit de voeding, nam de omvang van het effect op botdichtheid af voor bier; het effect bleef gelijk voor andere alcoholische dranken.28 Informatie over de hoeveelheid silicium in bier is opgenomen in Hoofdstuk 2.
De gezondheid van de gewrichten
Alcohol kan het risico op reumatoïde artritis (RA) verlagen, maar het risico op jicht verhogen.
Reumatoïde artritis
RA is een ontstekingsziekte van de gewrichten. De prevalentie in Europa varieert van 0,3% in Frankrijk tot 0,8% in het Verenigd Koninkrijk, maar slechts enkele landen hebben gegevens over het voorkomen van RA waardoor het onduidelijk is hoeveel mensen in de EU precies aan deze ziekte lijden.263 Risicofactoren voor RA zijn roken, overgewicht en weinig bewegen. Omdat het in sommige families vaker voorkomt, lijkt er een genetische aanleg mee te spelen.
- Alcohol en reumatoïde artritis
Uit een meta-analyse bleek een daling van 22% in het relatieve risico op RA voor zowel mannen als vrouwen op basis van verschillende patiënt-controlestudies (een bepaald soort populatiestudie).264 Een populatiestudie (een cohortstudie) vond geen effect van alcohol op het risico op RA,264 maar in ander onderzoek was dit wel het geval. Vrouwen die 2–4 glazen bier (350 ml per glas) per week dronken, hadden een 31% lager relatief risico op RA dan vrouwen die niet dronken.265 Er is geen onderzoek verricht onder mannen. Een mechanisme voor dit effect is nog niet gevonden. Er zijn ook geen gegevens over de effecten van alcohol bij mensen die al RA hebben.
- Jicht
Jicht is een vorm van ontstekingsartritis en wordt veroorzaakt door een hoog gehalte aan urinezuur in het bloed. Het is niet duidelijk hoeveel mensen in Europa jicht hebben, maar een recent onderzoek in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland laat een cijfer zien van 1,4% in beide landen.266
- Alcohol en jicht
Alcoholconsumptie kan het risico op jicht verhogen. Een meta-analyse vond een toename van 16% in het relatieve risico op jicht bij consumptie van slechts 12,5 g per dag. Consumptie van 1–3 glazen per dag (12,6–37,4 g) veroorzaakte een toename van 56%.267 In deze meta-analyse keken de onderzoekers niet naar specifieke dranken, omdat er onvoldoende studies beschikbaar waren die daar onderscheid in maakten.
Niergezondheid
Matige alcoholconsumptie kan helpen nierstenen te voorkomen en waarschijnlijk wordt de nierfunctie er niet door aangetast.
Nierstenen
Omdat alcohol de urineproductie verhoogt, kan het helpen nierstenen te voorkomen. Nierstenen zijn harde klompjes calcium die in de nieren worden gevormd. Nierstenen komen veel voor, maar hoeveel mensen in Europa nierstenen hebben, is niet precies bekend. Overgewicht maakt de kans op nierstenen groter en voldoende drinken is belangrijk om ze te voorkomen.
- Alcohol en nierstenen
Een meta-analyse die vochtinname en het voorkomen van nierstenen onderzocht, komt tot een 20% lager relatief risico op nierstenen bij een alcoholconsumptie van 12 g per dag. Voor iedere extra 10 g alcohol per dag kwam er nog 20% bij deze totale reductie van het relatieve risico (20% + 20% = 24%). Dit was de eerste meta-analyse en er is dan ook meer onderzoek nodig om deze bevinding te bevestigen.268
Chronische nierinsufficiëntie
Nierstenen kunnen het risico op chronische nierinsufficiëntie (CNI) verhogen.269 CNI houdt in dat de nieren zodanig beschadigd zijn dat de filtering vertraagd plaatsvindt. De belangrijkste functie van de nieren is afvalstoffen uit het bloed te halen en deze af te scheiden met de urine. Van de Europese bevolking vertoont 5,1–7,0% een vroeg stadium van CNI en 4,5–5,3% een verder gevorderd stadium.270
- Alcohol en nierinsufficiëntie
CNI verhoogt het risico op hartziekten, en hartziekten verhogen ook weer het risico op CNI. Er is sterk wetenschappelijk bewijs voor een gunstig effect van matige alcoholconsumptie op het risico op hartziekten (zie Hoofdstuk 5), maar dit is niet zo duidelijk voor CNI. Een meta-analyse laat zien dat alcoholconsumptie van minder dan 30 g per dag voor mannen en minder dan 15 g per dag voor vrouwen de nierfunctie niet aantast, maar positieve effecten zijn nog niet aangetoond.271
Galstenen
Galstenen zijn harde klompjes in de galblaas die voornamelijk bestaan uit cholesterol. Ze komen veel voor in Europa, variërend van 5,9% in Italië tot 21,9% in Noorwegen.272
- Alcohol en galstenen
Het risico op galstenen kan afnemen door alcoholconsumptie, maar het bewijs is mager. In een cohortstudie nam het relatieve risico op galstenen af met 3% per 7,9 g alcohol per dag voor mannen, maar bij vrouwen werd dit beschermende effect niet gezien.273 Een andere cohortstudie laat wel zien dat vrouwen profiteren van alcoholconsumptie van 5,0–14,9 g per dag met een afname van 14% van het relatieve risico.274 Zoals uitgelegd in Hoofdstuk 5, is er een verband tussen HDL-cholesterol en alcohol. Bij matige alcoholconsumptie stijgen de HDL-niveaus in het bloed, wat de aanmaak van galzuren bevordert. Hierdoor blijft cholesterol oplosbaar en vormen zich geen galstenen.273 Er is echter meer onderzoek nodig om dit mechanisme beter aan te tonen.
Welzijn en kwaliteit van leven
Mensen genieten van de ontspannende werking van bier en andere alcoholische dranken, maar er is nog maar beperkt onderzoek gedaan naar de effecten van matig drinken op het welzijn en de kwaliteit van leven.
Welzijn
Een review concludeerde dat consumptie van minder dan 20 g alcohol per dag stress en spanning vermindert en gevoelens van samenzijn en welzijn verhoogt.275 In een experimenteel onderzoek naar sociale interactie kwam naar voren dat na het drinken van 1–2 glazen alcoholische drank (aantal grammen niet aangegeven) mensen zich socialer, prettiger en vriendelijker gedroegen in een gesprek, maar de oorzaak van dit verband werd niet verder toegelicht.276
Kwaliteit van leven
Verschillende studies suggereren dat alcoholconsumptie van minder dan 30 g per dag de kwaliteit van leven positief beïnvloedt. Het omgekeerde is echter waar bij overmatige alcoholconsumptie, wat blijkt uit een studie onder mensen ouder dan 50 jaar.277 In een populatiestudie in de Verenigde Staten werd gevraagd naar de wekelijkse alcoholconsumptie en de inschatting van de eigen gezondheid. De meer matige drinkers (de vrouwen die 42–98 g per week dronken en de mannen die 42–196 g per week dronken) schatten hun eigen gezondheid in als bovengemiddeld, vergeleken met niet-drinkers en mensen die meer alcoholische drank dronken.278
- Pijnbestrijding
Een review laat zien dat matige alcoholconsumptie (gedefinieerd als minder dan 7 eenheden per week voor vrouwen en minder dan 14 eenheden per week voor mannen) pijnbestrijding kan ondersteunen en daarmee de kwaliteit van leven kan verhogen. Patiënten met fibromyalgie, reumatoïde artritis of chronische rugpijn die matig dronken, hadden minder pijn vergeleken met niet-drinkers. Bij patiënten met fibromyalgie zag men een hogere kwaliteit van leven, beter fysiek functioneren en minder symptomen van de ziekte. Overmatig drinken daarentegen verergert de pijn. Het is niet duidelijk of deze effecten ook optreden bij andere, vergelijkbare aandoeningen. De onderzoekers bevelen dan ook meer onderzoek aan.279
- Het sociale leven van ouderen
Ouder worden betekent ook omgaan met fysieke, psychische en sociale veranderingen. Depressie en eenzaamheid komen veel voor onder ouderen en onderzoek laat zien dat ouderen graag sociaal actief blijven.280 Verschillende cohorten meten een verbetering van de kwaliteit van leven (met vragenlijsten over mentaal, fysiek, psychologisch en sociaal functioneren) bij matige alcoholconsumptie onder mensen van 50 jaar en ouder.277,281,282 Een groep vrouwen tussen 70–75 jaar die matig alcohol dronken (in dit geval 1–2 glazen per dag gedurende 3–6 dagen per week) beoordeelde de eigen algemene, fysieke en mentale gezondheid als hoger dan niet-drinkers en vrouwen die veel dronken.281 Het is wel zo dat bij het ouder worden de kwaliteit van leven af bleef nemen, maar dit was nog steeds minder dan bij niet-drinkers en zware drinkers.281,282