Beer and health
Moderate Consumption as Part of a Healthy Lifestyle
Please select a language :
Bier & Gezondheid
Belangrijke Uitgangspunten
Dit boekje geeft een samenvatting van de relevante wetenschappelijke literatuur over matige bierconsumptie in relatie tot gezondheid. Voor u gaat lezen, willen we echter de volgende punten benadrukken.
Kernboodschapen
- De alcohol in bier heeft positieve effecten op de gezondheid, mits men met mate drinkt. Met mate drinken betekent voor mannen tot twee glazen per dag en voor vrouwen tot één glas per dag.
- Er bestaat niet zoiets als een standaardmaat voor alcoholhoudende drank. In dit boekje definiëren we één glas als een hoeveelheid drank met 10 gram alcohol.
- Voor sommige groepen en in sommige omstandigheden is het beter om helemaal geen alcohol te gebruiken: jongeren onder de wettelijke toegestane leeftijd voor alcoholaankoop), gedurende zwangerschap en als de vrouw zwanger probeert te worden, gedurende de periode van borstvoeding, bij het besturen van een voertuig, bij het bedienen van machines, vóór fysieke activiteiten, zoals sport, bij bepaald medicijngebruik en patiënten met een verleden van alcoholisme of aandoeningen aan de lever, het maag-darmkanaal of de alvleesklier.
- Als u twijfelt, vraag dan uw behandelend arts om persoonlijk advies over alcoholconsumptie.
Bier versus alcohol
Bier bevat meestal alcohol. Mits met mate geconsumeerd, is alcohol verantwoordelijk voor een aantal positieve gezondheidseffecten. Daarom gaan sommige hoofdstukken in dit boekje over alcohol in het algemeen en komen ook de effecten van andere alcoholische dranken aan bod. Bier heeft ten opzichte van andere alcoholhoudende dranken een relatief laag alcoholpercentage (gemiddeld 4–5%). Andere hoofdstukken gaan over de positieve gezondheidseffecten van bier die te danken zijn aan de natuurlijke grondstoffen waaruit bier wordt gebrouwen.
Interpretatie van wetenschappelijk onderzoek naar bier en gezondheid
Jarenlang wetenschappelijk onderzoek laat zien dat regelmatige consumptie van maximaal twee glazen per dag voor een volwassen man en één glas per dag voor een volwassen vrouw een beschermend effect op de gezondheid kan hebben (mits men overmatige consumptie vermijdt). Dit geldt echter niet voor iedereen. Sommige mensen hebben een familiaire achtergrond, medische geschiedenis of een bepaalde levensstijl die afwijkt van algemene trends. Daarom komen termen als ‘mogelijk’ en ‘wellicht’ vaak voor in de tekst. Als u twijfelt, vraag dan uw behandelend arts om persoonlijk advies over alcoholconsumptie. Een kenmerk van wetenschappelijk onderzoek is dat – hoewel nieuw onderzoek nieuwe inzichten kan geven – adviezen pas veranderen als er voldoende hard bewijs is. In dit boekje vindt u de huidige inzichten, gebaseerd op de meest recente bevindingen uit wetenschappelijk onderzoek.
Bronnen: Nationale alcoholrichtlijnen en www.iard.org (april 2016)
Hoeveel is matig?
Aanbevelingen over de veilige grenzen van alcoholconsumptie variëren per land van 8 tot 40 g per dag (zie figuur 1). Ook de hoeveelheid alcohol die een ‘standaardeenheid’ bevat, varieert sterk, van 8 tot 20 g per glas, en is afhankelijk van de grootte van het glas en de sterkte van de drank. Dit hangt samen met de historische tradities en gewoonten in de verschillende Europese landen. Om de precieze hoeveelheid alcohol te kunnen relateren aan gezondheidseffecten, gebruiken we in dit boekje de gram als indicatie voor de hoeveelheid alcohol.
Definitie van matige alcoholconsumptie
In dit boekje wordt matige alcoholconsumptie gedefinieerd als de regelmatige consumptie van alcohol met een maximum van 20 gram per dag voor een volwassen man en 10 gram alcohol per dag voor een volwassen vrouw. Excessief drinken is altijd af te raden (zie ook Hoofdstuk 10). Ook is het belangrijk te bedenken dat de optimale consumptie kan variëren per persoon en per situatie.
Voorlichting aan het publiek
De meeste mensen kunnen vaak beter het aantal glazen dat zij drinken nagaan dan het aantal grammen alcohol dat zij daarmee binnenkrijgen. Er is in Europa echter geen standaardmaat voor een alcoholische consumptie. De grootte van een glas alcoholische drank varieert per land, soort drank en gebruiker. Om zo objectief en informatief mogelijk te zijn, gebruiken we in dit boekje ‘één glas’ voor een hoeveelheid alcoholische drank met 10 g alcohol. Tabel 1 laat de variatie in volume zien tussen alcoholische dranken met verschillend alcoholpercentage.
| Tabel 1. Volume van verschillende dranken met 10 g alcohol | |
|---|---|
| Soort drank | Volume [ml] |
| Bier 3,8% alc. | 330 |
| Bier 5% alc. | 250 |
| Wijn 13% alc. | 100 |
| Sterke drank 40% alc. | 30 |
Matig is niet altijd verstandig
Voor sommige groepen en in sommige omstandigheden is het beter om helemaal geen alcohol te drinken. Het gaat om de volgende situaties:
• Jongeren onder de wettelijke leeftijd waarop ze alcohol mogen kopen*
• Gedurende zwangerschap en als de vrouw zwanger probeert te worden
• Gedurende de periode van borstvoeding
• Bij het besturen van een voertuig
• Bij het bedienen van machines
• Vóór fysieke activiteiten, zoals sport
• Bij bepaald medicijngebruik
• Patiënten met een verleden van alcoholisme of aandoeningen aan de lever, het maag-darmkanaal of de alvleesklier
Ook moeten mensen die niet drinken niet worden aangemoedigd om te gaan drinken – zelfs niet matig – om gezondheidsredenen. Alcoholconsumptie kan in sommige gevallen leiden tot excessieve consumptie en verslaving, die schadelijk zijn voor de gezondheid.
* De wettelijke leeftijd waarop een jongere bier mag kopen, is tussen de 16 en 18 in verschillende Europese landen.
De sterkte van wetenschappelijk bewijs
In de medische wetenschap worden verschillende soorten onderzoek gebruikt om effecten op, oorzaken van en verbanden tussen ziekte en gezondheid te analyseren en te begrijpen. Figuur 2 toont de sterkte van de conclusies voor deze verschillende soorten onderzoek.
Het populatieonderzoek (observationeelPopulationsstudien (Beobachtungsstudien)
In een populatieonderzoek, bijvoorbeeld een cohortonderzoek of patient- controleonderzoek, wordt een grote groep mensen gevolgd over een lange periode. Het doel is om gemeenschappelijke factoren te ontdekken in de levensstijl van mensen met een bepaalde aandoening. Het is echter onmogelijk om alle factoren in het onderzoek te betrekken. Sommige factoren kunnen over het hoofd worden gezien of juist onterecht worden verbonden met het ziekterisico. Daarom kunnen populatiestudies geen oorzakelijk verband aantonen.
Interventiestudie (experimenteel)
In een interventiestudie (hieronder valt bijvoorbeeld de gerandomiseerde, gecontroleerde studie) worden levensstijlfactoren gevarieerd om te zien wat voor een effect dit heeft op het lichaam. Interventiestudies kunnen zo inzicht geven op de invloed van deze factoren op biologische mechanismen waardoor het hogere of lagere risico op een bepaalde aandoening of ziekte kan worden verklaard.
Systematische reviews
Een systematische review is een gedetailleerde en uitgebreide literatuurstudie waarin de bestaande wetenschappelijke literatuur wordt geanalyseerd en samengevoegd. Het doel van de systematische review is het proberen te vinden van sterkere verbanden tussen de resultaten van de bestudeerde onderzoeken.
Meta-analyse
De meta-analyse is een statistische analyse van de gecombineerde data uit de systematische review. Niet alle systematische reviews zijn geschikt om meta-analyses op uit te voeren.
Wat is een relatief risico?
In dit boekje kunt u lezen hoe consumptie van bier het risico op een aandoening kan verminderen of verhogen. Het is belangrijk om te beseffen dat deze cijfers relatieve risico’s weergeven. Een voorbeeld: als iemand 20% risico heeft om een bepaalde aandoening te krijgen, en matige bierconsumptie verlaagt dit risico met 10%, dan is het uiteindelijke risico verlaagd met 2% (10% van 20) en komt dan dus uit op 18%. Het risico is dus niet gedaald tot 10%. Als u leest over een toename van het risico, is het dan ook belangrijk het bestaande risico te kennen, om de impact op waarde te kunnen schatten.
Culturele verschillen in drinkgewoontes
Vroeger waren er heel duidelijke verschillen in drinkgewoontes van Noorden Oost-Europeanen in vergelijking met Zuid-Europeanen. Deze culturele verschillen zijn nu aan het veranderen.
Huidige drinkgewoontes
In traditionele bierdrinkculturen, zoals Duitsland, drinken mensen tegenwoordig minder bier en meer wijn. In traditionele wijndrinkculturen, zoals Frankrijk, Italië en Spanje, is ook een biercultuur ontstaan.2 Deze verschuivingen in drinkgewoontes gaan samen met veranderingen in drinkpatronen. Het ‘bingedrinken’ kwam voornamelijk in Noord- en Oost-Europa voor, maar tegenwoordig zien we dit ook in andere delen van Europa, vooral bij een jonger publiek, hoewel niet in dezelfde mate.
Geen typisch Europese consument
Hoewel zowel bier als wijn tegenwoordig overal gedronken wordt en er ook in alle landen zware en matige drinkers voorkomen, variëren drinkgewoontes nog steeds van land tot land. Daarom is het onmogelijk te spreken van de Europese consument met een bepaald drinkpatroon.
De omgeving van het drinken
Alcohol wordt meestal gedronken in een sociale setting. In Zuid-Europa was het drinken van alcohol vanouds gebed in de sociale structuur van alledag, zoals tijdens de maaltijd. In Noord- en Centraal-Europa waren mensen gewend te drinken tijdens het uitgaan. Deze patronen raken meer en meer vermengd: men drinkt tijdens de maaltijd én in andere contexten.4 Ook tijdens speciale gelegenheden, zoals verjaardagen of trouwerijen heft men het glas.
Gevolgen voor de gezondheid
De concentratie van alcohol in het bloed stijgt minder snel als men drinkt tijdens de maaltijd dan wanneer men op een lege maag drinkt (zie Hoofdstuk 2). Een verschuiving van matige alcoholconsumptie tijdens de maaltijd naar een patroon van incidenteel heel veel drinken, al is dat maar zo nu en dan, is niet bevorderlijk voor de gezondheid. In dat geval verdwijnen ook de positieve effecten van matige alcoholconsumptie op bijvoorbeeld het hart en de bloedvaten. 6
ONTHOUD: Drankjes opsparen voor het weekend is ongezond
De meeste gezondheidseffecten van alcoholconsumptie worden toegeschreven aan een patroon waarin het drinken is verspreid over dagen van de week. Onderzoek laat zien dat een patroon waarbij men grote hoeveelheden consumeert (het ‘bingedrinken’: vijf of meer glazen voor mannen en vier of meer voor vrouwen) slecht is voor de gezondheid, zelfs als de verdere consumptie in de week matig is. Daarom moet bingedrinken altijd worden ontmoedigd.6,8-11
