Bier & gezondheid

Gezondheidsaspecten Van Alcoholvrij Bier

Alcoholvrij bier wint in veel landen aan populariteit, en ook deze drank kan positieve gezondheidseffecten hebben. Alcoholvrij bier kan een goed alternatief zijn voor het gebruikelijke biertje na het sporten, het kan borstvoeding stimuleren, en, zo suggereert onderzoek, stress reduceren en helpen om beter te slapen. Maar al deze gezondheidseffecten moeten nog nader worden onderzocht.

• Kernboodschapen
• Alcoholvrij bier en sport
• Alcoholvrij bier en borstvoeding 
• Alcoholvrij bier en stress en slaap
• Alcoholvrij bier en biomarkers voor hart- en vaatziekten

Kernboodschapen

• Naast onderzoek naar de gezondheidseffecten van bier met alcohol zijn ook studies gedaan naar de effecten van alcoholvrij bier op de gezondheid.
• Volledig alcoholvrij bier en bier met een laag alcoholpercentage (<2%) zijn goede alternatieven voor gewoon bier (4–5%), in het bijzonder na het sporten, wanneer herstel van de vochtbalans belangrijk is. Echter, meer onderzoek is nodig.
• De effecten van alcoholvrij bier op borstvoeding moeten nader worden onderzocht om eventuele positieve effecten op de moedermelk en de lactatie te bevestigen.
• Diepgaand onderzoek naar de positieve invloed van hop in alcoholvrij bier op de kwaliteit van slaap en stressgevoelens is nodig om de uitkomsten uit het reeds beschikbare onderzoek te bevestigen.
• Hoewel meer onderzoek nodig is, zijn er aanwijzingen dat alcoholvrij bier invloed heeft op biomarkers voor hart- en vaatziekten.
• Alcoholvrij bier kan in sommige landen nog een kleine hoeveelheid alcohol bevatten, afhankelijk van de definitie die daar wordt gehanteerd. Maar bier met 0,0% alcohol is ook beschikbaar, en dit wordt duidelijk op het etiket aangegeven.

In sommige landen bevat bier dat ‘alcoholvrij’ wordt genoemd toch nog een kleine hoeveelheid alcohol; dit hangt af van de daar gebruikte definities. Maar bier dat werkelijk 0,0% alcohol bevat wordt ook geproduceerd. Bij deze bieren wordt duidelijk op het etiket aangegeven dat het bier werkelijk vrij is van alcohol.

Alcoholvrij bier en sport

In veel teamsporten is het een gewoonte om na trainingen of wedstrijden samen bier te drinken.87 Bier bevat koolhydraten, natrium (zie hoofdstuk 2) en water, die alle van belang zijn bij het herstel na lichamelijke inspanning. Maar alcohol in bier heeft weer een vochtafdrijvend effect, wat betekent dat meer urine wordt geproduceerd. Om de vochtbalans te herstellen kan beter bier gedronken worden met maximaal 2% alcohol.

In een aantal experimentele studies is het diuretische effect onderzocht van bieren met verschillende alcoholpercentages, variërend van 0 tot 4%. De resultaten laten zien dat hoe sterker het bier is, hoe minder het lichaam wordt gerehydrateerd.88,89 Bij bieren met 2% of minder alcohol trad echter geen stijging op van de urineproductie, en ook het bloedvolume werd er niet door beïnvloed. Bier met 4% alcohol bleek het herstel van het bloedvolume wel te vertragen, in vergelijking met alcoholvrij bier. Meer vocht werd vastgehouden in het lichaam wanneer extra natrium werd toegevoegd aan bier met 2,3% alcohol,90 of wanneer men zoveel water kon drinken als men wilde, naast 660 ml bier (4,5%).91 Een kleine hoeveelheid alcohol (2% of minder) hoeft dus geen invloed te hebben op herstel van de vochtbalans, maar drank met 4% alcohol kan het rehydratieproces wel vertragen. Meer onderzoek is nodig om het exacte alcoholpercentage te bepalen dat invloed heeft op urineproductie, relevante bloedwaarden en vochtbalans.

Alcoholvrij bier en borstvoeding

Alcohol en borstvoeding gaan niet samen. De hoeveelheid alcohol in het bloed is namelijk dezelfde als die in de moedermelk. Bovendien kan alcoholinname ertoe leiden dat de lactatie wordt belemmerd door een lagere melkproductie en een verminderde afgifte van melk, wat weer wordt veroorzaakt door de lagere productie van het hormoon oxytocine. Het kind kan nog steeds genoeg melk binnen krijgen, over de hele dag genomen, omdat na het drinken van een alcoholische drank in de daaropvolgende 8–12 uur vaker wordt gevoed. Voor wie borstvoeding geeft is het belangrijk om te weten dat het zeker twee uur duurt om 10 gram alcohol in het lichaam af te breken. De langetermijneffecten van alcoholconsumptie via borstvoeding zijn nog niet bekend, en voorzichtigheid is daarom geboden.92

Alcoholvrij bier zou de productie van prolactine kunnen bevorderen. Dit is een hormoon dat de productie van moedermelk vergroot. Het mechanisme dat hieraan ten grondslag ligt is onbekend, maar kan te maken hebben met specifieke stoffen in gerst.93 Daarnaast kan de consumptie van alcoholvrij bier de antioxidant-capaciteit in moedermelk verhogen. In een experimentele studie werd een toename gevonden, na consumptie van 660 ml alcoholvrij bier gedurende 30 dagen. De moeders ondervonden zelf ook de voordelen van dit effect, doordat de oxidatieve schade in hun lichaam afnam. Dit bleek uit een vermindering van het gehalte aan stoffen die wijzen op oxidatieve stress.94 Meer onderzoek is echter nodig om vast te stellen wat het effect is van de consumptie van alcoholvrij bier op zowel moeder als kind.

Alcoholvrij bier en stress en slaap

Hop wordt gebruikt bij het brouwen van bier met en zonder alcohol, vanwege de smaak en de conserverende eigenschappen. In het menselijk lichaam lijkt hop een kalmerend effect te hebben, en daardoor kan het mogelijk positief werken op de slaap en bij stress. Waarschijnlijk zijn het de bittere zuren en xanthohumol en myrcenol in hop die zorgen voor dit effect. Onderzoek suggereert dat het belangrijkste werkingsmechanisme samenhangt met het stimuleren van de activiteit van de neurotransmitter γ-aminoboterzuur (GABA). Wanneer het GABA-gehalte in de hersenen stijgt, neemt de neurale activiteit af. Er is tot nu toe echter weinig onderzoek gedaan naar het effect van alcoholvrij bier op de slaap en op stress. Meer onderzoek is dan ook nodig.

Slaap
In twee experimentele studies is het effect onderzocht van alcoholvrij bier op de slaap,95,96 waarbij sommige groepen gedurende twee weken 330 ml alcoholvrij bier dronken bij het avondeten. In een studie onder verpleegkundigen met een hoge werkdruk verbeterde de kwaliteit van de slaap: ze sliepen sneller in en waren in de nacht minder rusteloos. De resultaten werden vergeleken met een week waarin de verpleegkundigen geen alcoholvrij bier dronken bij de maaltijd.95 De inslaaptijd nam ook zichtbaar af bij studenten aan de universiteit tijdens een stressvolle tentamenperiode, en de studenten rapporteerden dat de kwaliteit van hun slaap verbeterde ten opzichte van de week voorafgaand aan het experiment, waarin ze geen alcoholvrij bier consumeerden. 96 Deze twee onderzoeken waren alleen gericht op de effecten van alcoholvrij bier op de slaap. Meer en diepgaander onderzoek is nodig voordat conclusies getrokken kunnen worden.

Stress
Behalve dat alcoholvrij bier de kwaliteit van de slaap kan verbeteren, kan het wellicht ook stressgevoelens reduceren. In experimentele studies is nagegaan wat het effect was van alcoholvrij bier op het stressgevoel in een populatie die onder druk stond. De proefpersonen rapporteerden minder stressgevoelens nadat ze twee weken alcoholvrij bier hadden geconsumeerd, in vergelijking met een controleperiode waarin ze dat niet deden. Een verlaging in de urine van het gehalte 5-HIAA, een stof die in hoge gehaltes gezien wordt bij mensen met stressstoornissen, werd gevonden nadat proefpersonen twee weken alcoholvrij bier dronken. Al deze studies concludeerden hetzelfde: 330 ml alcoholvrij bier bij de maaltijd gedurende 14 opeenvolgende dagen kan stressgevoelens verminderen.95-97 Deze resultaten zijn bemoedigend, maar het is belangrijk om op te merken dat dit soort onderzoek nog in de kinderschoenen staat.

Alcoholvrij bier en biomarkers voor hart- en vaatziekten

Net als bier dat alcohol bevat, kan alcoholvrij bier positieve effecten hebben op hart en bloedvaten. Twee onderzoeken suggereren dat polyfenolen daarin een rol kunnen spelen. In een interventieonderzoek bij mannen van 55–75 jaar, werd een vermindering van ontstekingsfactoren (o.a. IL-6) gevonden, bij een consumptie van 990 ml alcoholvrij bier per dag (minder dan 1 gram alcohol) gedurende vier weken, met een corresponderende verlaging van de bloeddruk van 12–16%, en een lager homocysteïnegehalte. 98 In een andere studie met dezelfde proefpersonen en dezelfde onderzoeksopzet, werd een stijging gevonden van het aantal endotheel progenitorcellen (stamcellen die zorgen voor reparatie en onderhoud van het endotheel van bloedvaten). Deze effecten worden waarschijnlijk veroorzaakt door stoffen in hop, zoals het polyfenol xanthohumol.99 Maar er is nog maar weinig onderzoek gedaan op dit gebied, en meer onderzoek is nodig voordat conclusies getrokken kunnen worden.

ONTHOUD​: Geen alcohol is de enige veilige optie voor zwangere vrouwen

De foetus groeit gedurende de hele zwangerschap, en we weten dat alcoholconsumptie door de moeder in deze periode neurologische problemen tot gevolg kan hebben, evenals geboortedefecten en psychische problemen later in het leven (zie hoofdstuk 8).100 De precieze hoeveelheid alcohol waarbij schade op kan treden is onbekend, dus het beste advies is om alcohol helemaal te mijden. Geheel alcoholvrij bier kan dan een goed alternatief zijn.